Reeks 'Kritische studies in recht en literatuur'
Recht en Literatuur Nederland heeft in 2018 de reeks 'Kritische studies in recht en literatuur' gelanceerd. Wetenschappers op het gebied van recht en literatuur hebben de mogelijkheid om nieuwe delen aan de reeks toe te voegen.
Voorstellen daartoe kunnen worden voorgelegd aan de reeksredactie, die vervolgens dienen te worden goedgekeurd door de adviesraad.
Reeksredactie:
Claudia Bouteligier en Timo Slootweg.
Adviesraad redactie:
Jeanne Gaakeer, Frans-Willem Korsten en Sanne Taekema.
Deel 1: Dialoog in recht en literatuur. Kritiek van de narratieve rede
Literatuur komt in opstand tegen een abstracte, wetenschappelijke benadering van de ander. Ze ontsluiert concrete werelden en personages en vraagt daarmee aandacht voor het horen van de menselijke stem in het recht.
Dat is de literaire benaderingswijze van het vakgebied ‘Recht en literatuur’, die ijvert voor een meer persoonlijke benadering in het recht en zich richt op humaniteit en erkenning van de ander. Door het lezen van literatuur kan de rechter een zeker empathisch vermogen en een zekere verbeeldingskracht ontwikkelen, die het oordeelsvermogen ten goede komen. Dit pleidooi van de zogenoemde ‘narratieve rechtsethiek’ voor empathie en menselijkheid is belangrijk in weerwil van een wetenschappelijke opvatting van het recht en rechtvaardigheid.
Deze recente inzichten en thema’s in roepen echter vragen op. In welke mate slaagt ‘Recht en literatuur’ in het bieden van een alternatief dat rechtvaardigheid en menselijkheid realiseert? Wordt de narratieve rechtsethiek zelf niet ook geconditioneerd door blikveldbeperkende doctrines en dogma's?
Deel 2: Recht en existentie in filosofie en literatuur
Claudia Bouteligier & Timo Slootweg (Red.)
Die vraag is binnen de rechtsgeleerdheid en de rechtsfilosofie nog nauwelijks aan de orde gekomen. Onder invloed van het rationalisme is het recht voornamelijk als een wetenschap benaderd. Vanuit dit perspectief moesten kunst en recht principieel onverenigbaar en tegenstrijdig lijken. In afwijking van dit dominante paradigma wordt in dit boek de kunstzinnige dimensie van het recht verkend. Deze literaire of poëtische benadering blijkt van onschatbare waarde voor de theorie en de praktijk van rechtsvinding.
Fundamenten voor deze alternatieve opvatting vinden de auteurs in het moderne existentialisme: in het hier besproken werk van Nietzsche, Dostojevski, Unamuno, Sartre, Kafka, Genet en Camus.
De literatuur gaf de aanzet tot de ontwikkeling van de existentiefilosofie. In dit boek is zij tevens bron van inspiratie voor een existentiële en poëtische rechtsfilosofie, die het recht wil zien vanuit het perspectief van het leven en het menselijk bestaan. Voor het vakgebied ‘Recht en literatuur’ biedt het existentialisme – als kunst en filosofie – een uiterst vruchtbare leerschool.
Bestellen
Deel 3: Het empathisch supplement in recht en literatuur
Claudia Bouteligier & Timo Slootweg (Red.)
Lezen cultiveert een ontvankelijkheid voor de concrete, tragische werkelijkheid áchter het geordende systeem van het recht. Voor de ontwikkeling van het besef dat er óók of juist in het recht ruimte moet zijn voor de ander en het andere, lijkt literatuur onmisbaar te zijn.
Inlevingsvermogen, verbeelding en empathie worden essentieel geacht om te ervaren hoe het is om een ander te zijn. Dankzij kunst en literatuur, niet door de geleerdheid van wetenschap en logica alleen, hoeven recht en politiek de ander niet – ‘als bij verstek’ – te veronachtzamen en te veroordelen. Door literatuur en de verbeeldingskracht die we daaraan ontwikkelen, leren wij recht te doen aan een altijd weerbarstige, veranderlijke werkelijkheid van concrete personen en situaties. Dit boek biedt kritische reflecties op deze aannames en intuïties omtrent empathie en recht. Het vertrekpunt wordt steeds aan de literatuur zelf ontleend. Langs literaire weg onderzoeken de auteurs de mogelijkheden en beperkingen van het ‘empathisch supplement.'
De redactionele inleiding bij deze bundel verkreeg de Meijers-prijs van Leiden Law School in januari 2019. Klik hier voor het jury-rapport.
Bestellen